LUNGKAWLH HERITAGE SITES (MIZO VERSION)
Source: Serchhip District chhunga Pipu sulhnu leh hmun hmingthangte
Published by :Serchhip District Academy of Letters, 2009
Lungkawlh tlang
Hei hi Lungkawlh khaw hming put chhan a ni. Lungkawlh khaw hmar lam dai bul atanga tlang dung intanin, km 1 aia sei mah tlang dung inkham zut mai tawp chu Lung pialtlep zau pui maiin a awm a. Hei hi tuna Lungkawlh khaw panna, motor kawng chungah a awm, ral atanga en pawhin a lang var zui mai a ni. A dung l am meter 30 lai a ni a, a lung pialtlep thla pawh meter 20 vel lai a ni. Pialtlep lai velah hian thing buk pahnih lek a awm a, lungkar atangin hnim tlem a to bawk. Lung chhip chu hniak leng tawk emaw lek chauhva chhah a ni a. Chhuah lam, pialtlep lo lam pawh a kham vut mai a, huaisen deuh tan lo phei chuan kal ngam pawh a ni lova. Chhuah lamah chuan kham chhawrdawh awm a, Lasi puan tahna an ti a, a thutna leh puan tlang nia sawi chu ngaihruat theih tak a ni. A them tui hnawih hunna an tih pawh tun thlenga ngaihruat theihin a la awm.
Far hmun
Hrangturzo tlang dung chhim lama inkhawh thla Lungkawlh khaw ramah hian Far hmun zau vak lo awm a, Pipu te sawi danin Lurh tlang huaiin Hrangtur tlang huai an pek a ni an ti. Far chu lak dawn chuan vaihlo beng khat lek tal Far manah pek a ngai. A man pek loh chuan Far thing huaiin an um ang a, zanah an tibuai ang an ti, chuvang chuan he laia Far thing la te chuan Far man hi an pe thin.
Fangfar puk
Lugkawlh rama Lungreng tlangah puk nuam tak, zau tha tak a awm a. Chhim thlang lam tlang sang hnaihah ngaw karah he puk hi a awm a. Tun hma chuan pasaltha Lungreng tlanga ramchhuak an riak thin a, mi sawm lai pawh thawl takin a mut theih a, puk nuam tak a ni. Puk ko atang hian tui a khawh thlaa, tui chawi hran a ngai lo va, puk velah hian thing a tam bawk si a, riahna atan chuan nuam tak leh tha tak a ni. Tun thleng hian he puk vela lo chetla thin pasaltha sulhnu lungthu pathum thuk pawh hmuh tur a la awm. Puk sir leh a chung kual kulh maiah chuan pasaltha ramchhuak ten an sa kah leh a kaptu hming, an riah hun, meihawla ziak a tlar chuai mai a. Puk chhuat kil hnai atangin sang tak thlengin ziak hmuh tur a awm, a dum tial ruai mai a ni.
Kham tlang
Lungreng tlang hmar lamah kham lung tohlawt pakhat chu zau tak maiin a kaw huau mai a, ral atanga en pawhin a tlang huau hian a lang a, chu lai ram chuan hmingah a put phah ta a, kham tlang chung, kham tlang hnuai an ti thin.
Darnghina khuai kham
Lungreng tlang khawthlang lamah kham sang tak a awm a, khuai a kai thin a. A kham a san avangin Darnghina chauhvin khuai chu a la ngam a. Khuai chu a tam thin si a, lak an awt hle thin a. Vawikhat chu Darnghina khuai la chu nghalngo phuar zawmin a diarin a inthlung a. A intihuai a, mei a thlauh palh a, a diar chu a ti mut ta hlauh mai a, a chat a, a tlahlum ta a ni an ti. Chulai kham chu Darnghina khuai kham an ti a, a hmunah leh ral atanga en pawhin khuai kai lak ngamna rual niin a lang lo.
Sesih
Lungreng tlang hmar lam tlang bulthutah zau tha tawk tak mai a awm a, chumi zawl leh Lungreng tlang inkarah chuan lui lian vak lo, fur tui tam lai chuan daikai har ve tham tak a luang a. Chumi bulah chuan sih tam tak a awm a, chung chu sesih an ti mai a, Sialin an duh em em a, an dawt reng a. Ramngaw hnuaia awm a ni a, ramsa thenkhat Sazuk, Sakhi leh Saza te pawhin an daw reng bawk. He sih hmun tha tak hi mi tam tak chuan hmanlai Mizo thawnthua Liandova te unau sial vulhna lai kha anih an ring a, he sih bul vel pangah hian hmanlaiin mihring an lo chetla tawh a ni tih hriattheihna leh sulhnu thenkhat te pawh hmuh tur a awm. Lersia lal ropui takin Liandova te unau se chi tha a puichhuah khan he sih tha leh al danglam tak hi an tlan a, an ngeih em em a, an pung chak ta hle niin a rin theih. Liandova te sial kha sele in a kawm thin niin a rin theih a, N. Vanlaiphai ram Lersia hmun hnuaiah lui pakhat, Lersia tlang atanga hnar nei a luang a, chu lui chu selesih ani. Liandova te awmna ni a rin leh Lersia awmna chu a inhlat lo va, sele tan tuk zana kalna phak a ni. Lersia hmun leh pachang zawl inkarah hian Maicham lui a luang a, tuna Maicham Electrical Project an siamna lui hnar hi a ni.